یک تفاوتی که میان پسرهای آمریکایی و ایرانی دیده ام اختلافِ نگاه آن ها به مساله “غیرت” و “غیرت ورزی” عاطفی است. می دانم مثل خیلی چیزهای دیگر، پدیده غیرتِ عاطفی در همه ملل هست. وقتی اما ذره بین را روی Patternهای رفتاری آن ها می گذاریم، تفاوت ها عمیق است. از نگاه خودم که بگویم، درجایی مثل آمریکا غیرت بیشتر یک تعریف ملی دارد، کمتر شخصی. البته منظورم این نیست که هر سال دولت می آید و غیرتِ عاطفی را تعریف می کند. البته که نه. اما می بینید به شکلی تقریبا یکدست مردهای آمریکایی در مقابل یک مجموعه رفتارهای اجتماعیِ مشابه به هم واکنشِ غیرتمندانه نشان می دهند و در مقابل یک سری چیزهای دیگر مشابه به هم نیز، اصلا واکنش نشان نمی دهند، مدیریتش می کنند. استثنا هم هست و اینجا منظور اکثریت است.
شما در هرجای آمریکا به پاتنر یک آقاپسر به هر دلیلی سلام کنید، یا از پوشش او تمجید کنید، آن آقا عکس العمل بدی ندارد. یا یک دختر به راحتی می تواند با دوستان پسرش (دوستان اجتماعی) مقابل دوست _ پسرش حرف بزند، شوخی کند و یک مکالمه بدون استرس داشته باشد. حتی آن پسر جزئیات مکالمه را نیز جویا نمی شود. اما خوب طبیعتا شما اگر در هر جای امریکا و در یک میهمانی بخواهید مخِ دوست دخترِ کسی را بزنید، پارتنرِ پسرش حتما از خجالت تان در می آید.
حرف زدن درباره این پدیده های رفتاری زمان زیادی می خواهد. دلایل پشت پرده کم نیستند. اما به عنوان یک نمونه وقتی دقیق تر می شوید، می بینید این خود زن های آمریکایی هستند که بیشتر از بقیه، و به مرورِ زمان، حدِ غیرت عاطفی را برای مردهای شان باز تعریف کرده اند. در اصل دختران آمریکایی حاضر شده اند به قیمت داشتن Privacy و حق رفتار آزادانه تر و مستقل تر، از مردها غیرتمندیِ کمتری بخواهند. این انتخاب را با خوبی ها و بدی هایش برای خودشان پذیرفته اند.
فکر می کنم تعریف و شدت غیرت ورزی عاطفی در ایران اما از آدم به آدم کاملا متفاوت است. درباره اکثریت صحبت می کنم و نه همه. به عنوان نمونه یک آقا ممکن است از نگاه و توجه مشخص دیگران به پارتنرش عمیقا به جوش بیاید. از خود عملیات آکروباتیک نشان بدهد. آقای بعدی ممکن است اصلا واکنش نشان ندهد و مثل یک وزغِ روشنفکرِ خیرهِ به افق به روی خودش هم نیاورد. معمولا حد وسط هم هست. آیا این مساله ریشه اش در مرامنامه عاطفی مردان ایرانی است؟ بعید می دانم به تنهایی این باشد. من خیال می کنم در فرهنگ ما، حتی دخترِ ایرانی هم تکلیف اش با حدِ غیرت ورزی مرد نامشخص است. دارای یک Pattern شترمرغی است.
نکته دیگر این که من هیچ وقت تا به امروز ندیده ام یک دختر آمریکایی به من بگوید از این که دوست پسر یا پارتنرش به خاطر او حسادت می کند یا با دیگران سخت می گیرد احساس خوبی دارد. یا حس می کند این شیرینیِ دوست داشتن است. واقعیتش حتی دیده ام که سعی می کند عذر چنین مردی را بخواهد اگر مکررا رفتارش را تکرار کند. اما اتفاقا خیلی از دختران ایرانی را این طور ندیده ام وقتی با من خصوصی حرف زده اند. یعنی حتی اگر در ظاهر این مساله را کتمان کنند (به خاطر این که بخشی از آن ها دوست دارند یک تصویر من درآوردی مدرنِ زنانه از خود نشان بدهند)، اما در نهان از این که آن پارتنر آن ها به خاطرشان با دیگران در جوشش و عکس العمل باشد ناراضی نیستند. فرم شان مدرن و محتوای شان همان سنتی است.
به نظرم داستان اکثر دختران خاورمیانه ای و با فرهنگ های نزدیک به هم همین است. در اصل اغلب دختر های خاورمیانه ای، این روزها هم Privacy با تعریف های مدرن خودش را می خواهند، هم مطمئنا از مردی که غیرتمندی اش شبیه به یک مرد غربی است در بلند مدت خیلی خوششان نمی آید. هم ناتور با گاز اشک آور می خواهند، هم جورج کلونیِ خونسرد. نکته جالب دیگر این که اگر بخواهم بگویم که غیرت ورزی به پارتنر عاطفی شبیه به یک کیک است با سه لایه حسادت و Support و Protection؛ کیک آمریکایی بیشتر ارتفاع اش از دوتای آخراست و کیک ایرانی بیشتر از لایه اول. به همین دلیل غیرتمندی ایرانی هیجانی تر است. درست تر کدام اش است؟ خیال می کنم نوع غربی اش.
از نگاه من یک جنتلمن واقعی، غیرتش را با Support و Protection نشان می دهد. شما از خروجی غیرت ورزی او نمی ترسید و مطمئن هستید که تحقیر نمی شوید. او لزوما شما را در فاصله خیلی نزدیک به خودش نگاه نمی دارد، اما می دانید که به جای اش بهترین حمایت را هرجا از شما خواهد کرد. بدون خشونت، بدون هیجان. غیرت او، دیسیپلین دارد. استاندارد دارد. شور بدون شعور ندارد. خوب اگر قرار باشد مرد ایرانی به مرور لایه های این کیک عاطفی اش را بالانس کند موثرترین گروه بر او چه کسی است؟ فکر کنم خودِ زنان. یعنی آن هایی که بیشتر از همه با آن غیرت ورزی رخ به رخ هستند.