در آمریکا وقتی شما دارای Status بالای اجتماعی بشوید، یا در فرانسه یا آلمان با هر کشور غربی، مساله اتیکت داشتن (Etiquette) اهمیتی ویژه دارد. آن کلمه Status را تا جایی که می دانم درایران کلاس اجتماعی معنی می کنند. حال این اتیکت داشتن چه هست؟ یعنی در هر زمینه ای Code های مخصوص آن کار را با دقت رعایت کنید، چون جزئی از تعلق داشتن به آن کلاس اجتماعی است. به عنوان نمونه ما در طبقه های مرفه Dress codes داریم، این که چطور و چگونه لباس بپوشیم. خیلی ساده اش این که زنان طبقه اصیلِ مرفه (نه تازه به دوران رسیده ها New money) دیگر هیچ وقت پوشش سکسی انتخاب نمی کنند. همیشه سنگین می پوشند و اندام شان را نمایش نمی دهند. همین طور این قوانین در خانواده های سیاستمداران وتجار و افراد با Status بالا وجود دارد.
خوب البته شما برای یادگیری Code ها دو منبع دارید، خانواده یا مربی رفتار اجتماعی. معمولا چه در امریکا چه در دیگر کشورهای غربی در چنین خانواده هایی همیشه کسی هست که به نسل بعدی این اصول را یاد دهد و این به آن نسل منتقل شود. نتیجه این که شما وقتی یک آدم Etiquette بشوید، به خوبی در اجتماع می توانید Status را از روی رفتارهای اجتماعی شان تشخیص بدهید. یکی از مهمترین زیر مجموعه های اتیکت های اجتماعی، Date Codes و Dining Codes است. یعنی استانداردهای دعوت از یک خانم برای شام، و نحوه رفتار درست در موقع شام یا نهار.
وقتی شما می خواهید از یک خانم برای رستورانی مشخص دعوت کنید و قصدتان هم آشنایی یا Date است، دو نکته مهم اولیه وجود دارد. نخست این که On-time باشید. مهمتر این که همیشه زودتر از خانم حاضر باشید. نکته دوم این که وقتی با او به رستوران می روید مجبور نشوید مثل دکل برق فشار قوی کنار او بایستید تا یک میز و صندلی خالی شود. من واقعا نمی توانم مردانی را تصور کنم که پارتنرهای شان را برای اولین Date ها به جایی می برند که مجبورند دقیقه های زیادی منتظر میز خالی بایستند. Etiquette شما در این است که میز و صندلی برای شماکنار گذاشته شود تا به آنجا راهنمایی شوید. این صحنه ای است که پارتنرتان باید ببیند و یک Credit رفتاری برای شماست. پس رزرو کردن یک میز مناسب، در جایی با Privacy کافی، برای راحت صحبت کردن بسیار مهم است.
به نظرم بهترین رستوران ها برای قرارهای Date، رستوران های ایتالیایی یا فرانسوی هستند. در همه جای دنیا. هیچ کس برای Date چلوکبابی نمی رود، کله پزی پشمِ سفید نمی رود، رستوران شلوغ آمریکایی نمی رود. مساله تنها اتمسفر رستوران های ایتالیایی و فرانسوی نیست. منوی آن ها هم هست. غذاهای این رستوران ها خوردن شان بسیار شیک تر است، از آن مهمتر، شما بعد از بیرون آمدن از این رستوران ها بو نمی گیرید. این مهم است. خوب شما وقتی وارد رستوران می شوید، آن کسی (Maitre D) که از شما می پرسد رزرو داشته اید یا نه، او معمولا جلو شروع به راه رفتن می کند تا شما را به نقطه رزرو شده برساند. شما نباید مثل یک کانگوروی خوشحال دنبال او باشید. عقب می ایستید و اجازه می دهید خانم به او نزدیک تر باشد. چرا؟ چون او صندلی را اول برای خانم عقب می کشد تا او بنشیند. بعد برای شما. چیزی هست به اسم Coat check که Maitre D پوشش های دست و پاگیر شما را می گیرد و در جایی برای تان نگه داری می کند.
در قرار Date، هرچیزی اول برای یک خانم است. از وارد شدن به رستوران گرفته، تا نشستن، تا سفارش دادن و حتی بعد از پایان غذا از روی میز بلند شدن. پروتکل می گوید همیشه این شما هستید که باید صبر کنید تا اول خانم به دستشویی برود. در هر چیزی این قانون اول بودن خانم را رعایت کنید. نکته بعد پروتکل Food balance است. مهم است که دقت کنید متناسب با خانم سفارش بدهید. قاعده این است که گارسون منو را اول مقابل خانم می گذارد. بعد آن را جلوی شما قرار می دهد. ترتیب سفارش گرفتن نیز همین است. اول از خانم پرسیده می شود، بعد از آقا.
یک دلیل مهم این مساله این است که آقا Food balance را رعایت کند. مثلا اگر خانم گفت من برای شروع فقط آب می خورم، آقا نگوید اما برای من دو تا زبون، یک بناگوش، با یک عالمه آبگوشت بیاورید. بالانس یعنی شما هم یک نوشیدنی مشابه یا متفاوت برای شروع سفارش بدهید. نکته مهم این که قصد شما از این دعوت ارتباط گرفتن است، نه لمُبوندن و سیر شدن. بنابراین اگر فکر می کنید تحمل تان در وقت گرسنگی کم است، یک نان سنگک کامل در مسیر بخورید. قانون بعدی قانون چپ و راست است. رستوران های خوب این قانون را همیشه رعایت می کنند. یعنی همه نوشیدنی ها همیشه سمت راست بشقاب شماست، و همه Appetizer ها که نمی دانم در ایران چه معنی می شود سمت چپ بشقاب اصلی شما.
بشقاب اصلی (Main course) شما سرجای خود می ماند. بنابراین شما از ظرف سالاد یا دیگر Appetizer ها خوراکی تان را روی بشقاب اصلی می خورید. ظرف سالاد را برای مستقیم خوردن جلوی تان نمی گذارید. این کار را مشکل می کند؟ البته که می کند. اما بخواهید یا نخواهید بخشی از Dining Code است. بر سر هر میز ما دو نوع دستمال داریم، Napkin و Paper Napkin. اولی همان پارچه کوچکی است که روی میز شما از ابتدا وجود دارد. عده ای آن را روی پای شان قرار می دهند، عده ای آن را از یقه شان آویزان می کنند (بیشتر وقتی کراوات دارند) که هر دو درست است. از گوشه Napkin (نه وسط اش) می توانید برای پاک کردن گوشه دهان استفاده کنید. اما برای هرکاری دیگری، باید از دومی یا همان دستمال کاغذی استفاده کرد. به عنوان نمونه خواستید اورژانسی محتوی دماغ تان را هووورت خالی کنید، دستمال کاغذی لطفا، نه Napkin. خواستید عطسه کنید، همین طور دستمال کاغذی.
سعی کنید لیوان ها را از پایین ترین قسمت آن ها بگیرید. مهمتر این که قبل از نوشیدن، لب های تان را با دستمال پاک کنید. افتادن جای چرب لب های تان روی لیوان از روبرو منظره بسیار بدی ایجاد می کند. زشت است. خاصه برای یک خانم. برای گذاشتن قاشق یا چنگال در دهان تان، نیازی نیست که شما و ستون فقرات و ماهیچه های کمری و بغلی و شکمی تان هیاتی زحمت بکشید، قاشق یا چنگال باید به اندازه کافی بیاید بالا، خیلی ساده، خلاص. شما دست دارید. از آن استفاده کنید. قانون ده درجه را رعایت کنید، یعنی گردن شما هیچ وقت نباید بیشتر از ۱۰ درجه روی میز خم شود. این میز است که در خدمت ماست، نه ما در خدمت میز.
به نظرم این خیلی عمل پسندیده ای است که وقتی می رویم به رستوران to-go box بخواهیم. درست این است که اگر نیمی از غذای بشقاب دست نخورده باقی مانده، آن را بعدا در خانه میل کنیم. اما این قانون برای یک قرار Date نباید باشد. چرا؟ چون ممکن است شما بعد از غذا بخواهید با پارتنرتان قدم بزنید، او را بغل کنید، یا اگر غذای سیر و پیازدار نخورده اید لب های او را ببوسید. بنابراین بهتر است یک ظرف بوگندوی غذا دائم از مچ تان آویزان نباشد. در آمریکا معمول این است که قرار اول را همیشه آقا حساب می کند. قرارهای بعدی را عرف Date در آمریکا این است که دنگی حساب می کنند، مگر یک نفر از قبل دعوت کرده باشد. من در ایران بارها دیده ام که یک خانم آقا را دعوت می کند به شام، بعد موقع حساب کردن سقف را نگاه می کند یا تا موقعی که آقا حساب کند باید برود دستشویی. خجالت آور است. به این می گویند خفت کردن. به نظرم آقایان در چنین مواقعی عین یک پناهجوی سوری به افق نگاه کنند، یا صورت حساب را هل بدهند از زیر دستشویی داخل.
همیشه دعوت کننده پرداخت کننده است، مگر قرارها با انتخاب دو طرف باشد که فکر می کنم بسته به فرهنگ کشورها پرداخت ها متفاوت است. خانم های امریکایی خیلی دوست ندارند در خرج کردن استقلال شان را از دست بدهند و دائم سرویس دهنده مرد باشد. خانم های ایرانی خیلی های شان فکر می کنم عکس باشند. قرار گرفتن وسایل الکترونیک مثل گوشی موبایل یک بی ادبی محض است. پروتکل این است که همیشه آن را در سطحی پایین تر از میز قرار بدهید، بهترین جا داخل کیف تان است. پیام این Date یک دعوت برای تمرکز بر روی هم است به بهانه یک شام یا نهار. بنابراین هر وسیله ای که قرار باشد این پیام را خط خطی کند باید دور گذاشته شود. من پیشنهاد می کنم حتی برای قرار، ساعت های دیجیتال متصل به تلفن همراه استفاده نکنید. چنین رفتاری یک بی ادبی است.
یکی از رفتارهای غیرخوشایندی که دیده ام رفتار بد افراد روی میز با گارسون هاست. شما اگر به یک خانواده با Status پایین نگاه کنید در ایران، در ذهن خودشان به خدمتکار خانه هنوز می گویند “کلفت”، اما در یک خانواده سطح بالا آن ها را محترمانه به فامیل یا اسم صدا می کنند. یکی از راه هایی که شما Status آدم ها را می توانید بفهمید از دقت روی نحوه برخورد آن ها با گارسون ها و خدمتکارهاست. هرچه احترام و شخصیت قایل شدن کمتر باشد، آن میهمان Status پایین تری دارد. به نظر من این مهم است که وقتی یک گارسون سمت میز شما می آید، شخصیت او را مقابل خانمی که مقابل او نشسته اید نشکنید. اگر از او راضی نبودید، بخواهید مدیرش بیاید، اما به هیچ عنوان بی احترامی نکنید. هرچه قدر به او بیشتر احترام بگذارید، او هم مقابل پارتنر شما به شما احترام می گذارد. شما به این مساله نیاز دارید.
وقتی غذای اصلی را جلوی ما می گذارند مهم است که با کمترین صدا غذا را بجویم و موقع این کار به هیچ وجه صحبت نکنیم. فرمول این است، شما باید مکالمات تان را طوری تنظیم کنید بیشتر وقت صحبت تان قبل از شروع غذای اصلی باشد، یا بعد از آن. اغلب اوقات به عکس اتفاق می افتد. مثل آقایی که تا موقع نوشیدنی و Appetizer که دهان زیاد به خوردن مشغول نیست، یخ صحبت اش باز نشده و مشغول مالیدن پای اش به لبه میز و ماساژ دست اش با قاشق چنگال است و فکر کردن برای این که چطور شروع باید کرد، موقع غذا اما یخ اش باز می شود و مثل یک جانور در حال نشخوار شروع می کند به فلسفیدن، بعد از غذا هم یادش می رود که موقع آروغ زدن اش می رسد. من شخصا به خانم ها توصیه می کنم هر آقایی در Date با دهان باز صحبت کرد، دستمال تان را کامل داخل دهان اش بکنید، بعد بلند بشوید و بروید.
انعام دادن مهم است. خصوصا به سه نفر، به Valet یا کسی که اتومبیل شما را موقع رسیدن به رستوران تحویل می گیرد. به Maitre d’ یا کسی که شما را به سمت میز رزرو شده می آورد. و به Server مثل گارسون یا کسی که درب را برای شما باز می کند. مهم بودن این مساله ارتباط مستقیم با Etiquette شما دارد. مهم نیست چقدر انعام می دهید، مهم این است که بدهید. انعام را می گویم. بعضی چیزها بر سر میز استفاده مشترک می شوند. مثل نمک، فلفل، سس یا دیگر موارد. نکته مهم دیگر این است که شما با دست های تان مثل بازوهای روباتیک شرکت های اتومبیل سازی مدام در حال برداشتن آن ها نباشید. اگر از نیمه میز آن سوتر بودند، مودبانه از پارتنرتان بخواهید آن را به شما بدهد. آن سوی نیمه میز، حریم پارتنر شما محسوب می شود. مدام دست به داخل اش نبرید و این تصور اشتباه را که صمیمی بودن، این قواعد را خنثی می کند برای همیشه از ذهن خود دور کنید.
یکی از نکته های کلیدی میزان باز شدن دهان شما موقع غذا خوردن است. نوک دو انگشت خود را بین لب های تان بگیرید. این حداکثر اندازه درست باز شدن دهان است. به همین دلیل غذایی که به سوی دهان می برید باید اینقدر کوچک باشد که با همان مقدار باز کردن دهان بشود آن را وارد دهان کرد. این زیباست که وقتی برای Date بیرون هستید، از Appetizer خودتان، به جز نوشیدنی، به پارتنرتان تعارف کنید. این اما برای تعارف غذا خیلی پیشنهاد نمی شود. اگرخواستید چنین کاری کنید حتما از گارسون یک بشقاب اضافه بخواهید و در ابتدای قرار داده شدن غذا روی میز، بخشی از غذای خود را برای پارتنر کنار بگذارید. فلذا، بعد از صدبار جویدن غذا و سیر شدن و بشقاب تان را تبدیل به صحنه جنگ جهانی دوم کردن، غذا به او تعارف نکنید.
مهم است که وقتی شام تمام می شود صندلی خودتان و پارتنرتان را با دو دست به داخل میز بدون تولید صدای ناهنجار فشار بدهید. درست این است که قاشق و چنگال روی هم باشند و روی موقعیت ساعت ۴:۲۰، این یعنی گارسون می تواند میز شما را خلوت کند. اگر از چاقو استفاده کرده اید چاقو هم درکنار آن ها. اگر بشقاب تان را کامل میل نکرده و می خواهید بعد از غذا هنچنان صحبت کنید، مهم است روی بشقاب تان یک دستمال کاغذی باز کنید و بگذارید. ساده اش این که بشقاب تان را کفن کنید تا صحنه باقی مانده از حمله شما به بشقاب قابل دید نباشد.
نهایت این که یک Date، مثل یک جلسه دفاعیه دانشگاهی است. شما قرار است از جنتلمن و دوست داشتنی بودن خودتان به شکلی ظریف و با رفتارتان دفاع کنید. پس پرت و پلا زیاد نگویید، شریعتی وار و گوته وار زر نزنید، مودب باشید، با شعور باشید و سعی کنید مثل یک گوریل پشمالوی شاد خودتان را نشان ندهید که طرف فکر کند قرار است تنها او تصمیم گیرنده ادامه رابطه باشد. تا یادم نرفته است بگویم که Eye Contact بسیار مهم است، پس جای نگاه کردن به دست ها، و پاها و گریپ فروت های آن خانم، به چشمانش نگاه کنید. بیشتر شنونده باشید و تایید کننده. البته مخالفت سیاستمدارانه هم گاهی لازم است. درکل First Date، برای دادن احساس خوب به اوست نه به خودتان.
سعی کنید بیشتر سئوال بپرسید، و کمتر توضیح بدهید. سئوال هایی که به خاطرش فکر کند، نه به خاطرش حس کند انسان فضولی هستید. توصیه ام به همه پسرهایی که اولین Date شان بعد از مکالمات آنلاین است این است که اگر با قیافه یا اندام دور از انتظارشان در پارتنر مواجه شدند، حداقل سعی کنند از صحنه غذا لذت ببرند و تا موقع خداحافظی دوام بیاورند. و آخر این که وقتی یک خانم با شما به Date می آید، معنی اش شروع رابطه نیست. معنی اش قبولِ بیشتر شناختن شماست. ممکن است همان Date به او نشان بدهد فردی مناسب برای او نیستید، لذا، آویزان نشوید. قلک تان را پر کنید برای Date بعدی. موفق باشید. گند نزنید.