یکی از پدیده های عجیبی که دیده ام اهمیت و اصرار بعضی از ایرانی ها بر نژاد آریایی شان است. اما دست کم مطالعات شخصی ام به من می گوید ایرانی ها بر نژاد خاصی استوار نیستند و این باور تار و پود در هم تنیده ما با نژآد آریایی بیشتر یک توهم بزرگ است. یعنی آریایی بودن ایرانیان خیلی مبنای قرص و محکمی ندارد.
اما خوب فقط تاریخ نیست که می گوید نژاد آریایی که در ذهن ایرانیان جا افتاده یک سو تفاهم تاریخی است، حتی علم ژنتیک نیز امروز همین را می گوید. حال خیلی ها می گویند مستند ترین مساله همین که نام ایران از آریایی ها آمده است و درحالیکه حتی این طور هم نیست و ایران یک کلمه تاریخی مشتق از ایرانویج (Airyanem Vaejah) که معنی اش سرزمین نجیب زادگان یا چیزی شبیه به این، بوده است.
ایرانیان برآمده از نژادهای کوچک و بزرگی بوده اند که باعث شده در طول دوره زمانی هزاران سال در یک محدوده جغرافیایی کنار هم زندگی کنند. یعنی ما ایرانی ظاهرا از یک نژاد کامل و خالص نیستیم.
درست مثل اعراب که در میان آن ها عرب به معنای خالص اش دیگر کمتر وجود دارد. مثلا به افرادی که بعدها عرب شدند می گفتند مستعرب و امروز بخش زیادی از کشورهای عربی مستعربند. یعنی افرادی که عرب نبوده اند و اما بعدها عرب شده اند.
همین هم خلافش در ایران اتفاق افتاد. مانند اعرابی که از نوادگان حضرت محمد (ص) و یا نوادگان داماد او حضرت علی (ع) بودند و آمدند به ایران و ایرانیزه شدند که ما امروز به عنوان سید و سادات می شناسیم، در اصل این ها در بنیان مهاجران عربستانی بوده اند که آمده اند و عرب هایی بودند که به مرور ایرانی شدند.
فکر می کنم این در هم تنیدگی فرهنگی و نژادی و زبانی در ایران آنقدر پیچیده است که به معنای واقعی منفک نمودن این ها از هم، هم دشوار است و هم نیازی نیست. امروز ایرانی بودن یک پکیج است که داخلش ترک و کرد و عرب و بلوچ و … هرکدام سهمی مهم دارد.
جالب است که در این پکیج، یکی از موسسان ایران نوین در صدها سال پیش آذری ها بوده اند. آذری هایی که بسیار از آن ها ارمنی بودند و بعدها در نسل های بعد مسلمان شدند و اتفاقا مسلمان های سفت وسختی نیز شدند. همین آذری زبان هایی که امروز ما بیشترین جوک و لطیفه ها را درباره آن ها می شنویم که سایر ایرانی ها درباره شان می گویند، در اصل همین ها پرچم داران ایران نوین بودند.
یا از دیگر غلط های تاریخی ایرانیان به خصوص این هایی که در خارج از ایران زندگی می کنند و خود را پرشین می خوانند! مگر پرشین یک قومیت است؟ یا مگر یک کشور است؟
پرشین در اصل امروز اشاره به یک زبان است. ساده اش یعنی فارسی زبان. حال سه هزار سال پیش یک در جنوب غربی ایران یک گروهی با عنوان پارسیان ساکن بوده اند و از بین رفته اند و تمام شده است. حال کسی از شما بپرسد کجایی هستید و جواب بدهیم من آذری هستم درست است؟ خوب معلوم است که غلط است. آذری یک زبان و قومیت است، محل خاصی نیست. طبیعتا آن آدم غیر ایرانی هم که تاریخ نمی داند وقتی این ایرانیان مهاجر بعضی های شان می گویند ما Persian هستیم سری تکان می دهند اما خیلی هم درک نمی کنند.