در آمریکا، در فرانسه، و حتی در هند، همیشه تغییراتی که سبب شده اند رفتار حکومت و جامعه به سمت منطقی تر و دمکرات تر شدن پیش برود، از راه های متفاوتی و در طول دهه ها دنبال شده اند. مانند اصرارِ مردم برای تشکیل احزاب سیاسی (نه لیست هایِ بی مصرفِ سیاسی مثل لیستِ امید یا پایداری)، مانندِ اصرار نمایندگان مردم (در مجلس) برای دقت در تعریف دقیق عبارات قانونی و دو پهلو و مبهم نماندن آن ها، و همچنین تلاش رسانه ها برای آگاهی مردم از حقوق شهروندی و تشویق به پیگیریِ درست اجرا شدنش.
اغلبِ مردمِ ایران، حتی برای یک بار، قانونی اساسی کشورشان را مطالعه نکرده اند. همان طور که اغلب مسلمانان یا مسیحیان یا یهودیان، برای یک بار، کتاب مقدس شان را دقیق مطالعه نکرده اند. آیا این مساله مهم است؟ صدالبته. قوانین (خاصه وقتی به صورت مکتوب در می آیند) حکم سند یا قراردادی پیدا می کنند که برای طرفین لازم الاجرا هستند. اکثریت، مادامی که در مقابل قوانین اعتراض یا اعلام نارضایتی آشکار ندارند، مجلس (نویسنده قانون)، آن را بر مورد پذیرش بودن اش تلقی می کند. اصولا در معماری سرزمین ها، به درستی از قلمِ مجلس، که قرار است با رضایت مردم بنویسد، برای منطقی تر شدن یا بازنویسی قوانین استفاده می شود.
همان طور که کثیری از ما ایرانی ها عادت داریم تلویزیون یا یخچال تازه خریده شده مان را بدون خواندن کاتالوگ و راهنمای استفاده از آن، با آزمون و خطا روشن کنیم و بکار بیندازیم، احتمالا درباره مطالعه کاتالوگ چگونگی کارکرد سیستم “حکومت – مردم” هم دقیقا چنین رویکردی را پیش گرفته ایم. متاسفانه نمی شود آن را با آزمون خطا به کارکردی بهینه رساند. در مدارس و دانشگاه های آمریکا، چه بخش خصوصی و چه خود حکومت بارها و بارها دانش آموزان و دانشجویان را تشویق یا مجبور به مطالعه قانون اساسی این کشور کرده اند. در طول سال ها، با بالا رفتن آگاهی مردم، مرور دائم وکلا و حتی پی بردن مقام های حکومتی به در جریان کامل بودن مردم، قوانین اساسی آن ها به سمت دقیق اجرا شدن، یا برطرف شدن ابهام در کلمات، یا اضافه شدن تبصره ها برای درست تر اجرا شدن رفته است. یک روش خیلی متمدنانه، صبورانه و بدون تبر زدن به ریشه همه چیز.
در یک کشور متمدن، اولین و مهمترین راه تغییر دقیق و صحیح رویکردهای نادرست حکومت، از راه مرور دوباره قانون اساسی است. وظیفه ای که نمایندگان مجلس برعهده دارند. نکته جالب اما این است که اغلب مردم ایران، درباره محتوای قوانین با نمایندگان مجلسی که انتخاب می کنند وارد گفتگو و مطالبه نمی شوند! در حالیکه همه این نمایندگان، دارای دفتر، بخش های پاسخگویی با رسیدگی به اعتراض ها و شکایات مردمی هستند. آن ها برای حفاظت از منافع شما انتخاب شده اند. مهم است آدرس دفتر، تلفن و ایمیل نماینده مجلس منطقه خود را بدانید و در صورت لزوم با آن ها تماس بگیرید و خواسته تان را رسما برای آن ها ثبت کنید. به نظر شما اگر میلیون ها شهروند، به جای ریختن به خیابان ها، نمایندگانی که خودشان انتخاب کرده اند را برای اصلاح همه مواردی که آن را نمی توانند بپذیرند تحت فشار دهند چه رخ می دهد؟ ساده است. یک کانال کمتر استفاده شده برای پیشرفت سیاسی یا اقتصادی کشور فعال می شود. به مرور این جا خواهد افتاد که “نماینده ” مهمترین وظیفه اش را اول پیگیری مطالبات مردمش بداند، بعد مطالباتِ نظام، وگرنه این آخرین باری است که وکیل خواهد شد!
یکی از مهمترین راه های اصلاح طلبی از راه دقیق اش، برداشتن فشار از روی رئیس جمهور، و گذاشتن بخشی از آن بر دوش نماینده ای است که با رای خودتان به مجلس رفته است. به طرز احمقانه ای، “نماینده مجلس” در ایران، یکی از Safe ترین Position های سیاسی را دارد، به این سبب که کمتر مورد مواخذه مردم قرار می گیرد. این از کم اطلاعی مردم است. از لحاظ سیاستِ عملی، پیش از رئیس جمهور، این نماینده شماست که باید پاسخگوی مشکلات اجتماعی و سیاسی تان باشد. او “وکیل” شماست و حقوقِ او، از سفره غذا و هزینه رفاه شما برداشته و تامین می شود. نکته مهم این است؛ هیچ قانون اساسی در جهان کامل نیست و ایران نیز جزئی از این جهان، اما واقعیت این است که با توجه به پیشرفته بودن قانون اساسی ایران نسبت به بسیاری از کشورهای همسایه، اگر همین اصول آن به درستی اجرا شود خود قدم بزرگی بر ایجاد وحدت ملی و فضایی با آرامش و امنیت بیشتر برای همه است. قانون را بدانیم، تا شهروندی هوشمند باشیم.